Bugün karşınıza insanın önemini ve saygınlığını ele alan bir akımla geldim. İnsan-merkeziyetçi olan Hümanizm akımı…
Hümanizm Nedir?
Hümanizm 14. Yüzyılda İtalya’da ortaya çıkmıştır. Ortaçağ düşüncesine karşı olmuş, eski Yunan ve Roma bilgeliğine geri dönüş için çabalanmıştır.
Hümanizm nedir sorusuna birçok kişi ve kurum farklı cevaplar vermiştir. Amerikan Hümanist Derneği’ne göre” Hümanizm, doğaüstücülük olmadan, insanlığın her türlü iyiliğine katkıda bulunabilecek anlamlı, etik hayatlar sürdürme yeteneğimizi ve sorumluluğumuzu onaylayan ilerici bir yaşam biçimidir.”
International Humanist and Ethical Union’un Asgari Beyanı’na göre “Hümanizm, insanların kendi yaşamlarına anlam ve şekil verme hakkına ve sorumluluğuna sahip olduğunu doğrulayan demokratik ve etik bir yaşam duruşudur. Hümanizm, insani ve diğer doğal değerlere dayalı bir etik ve insan yetenekleriyle özgür sorgulama ruhu ile daha insancıl bir toplum inşa edilmesini amaçlar. Hümanizm teistik değildir (Bir yaratıcıya inanılmaz) ve doğaüstü gerçeklik görüşlerini kabul etmez.”
Amsterdam Beyannamesi’ne göre “Hümanizm, dünyanın büyük düşünürlerine ve yaratıcı sanatçılarına ilham veren ve bilimin kendisini doğuran uzun bir özgür düşünce geleneğinin sonucudur.”
Emel Esin’e göre ise “İnsanı kainatın merkezi ve tercümanı olarak gören ve kainatı insan vasıtasıyla anlatan bir düşünce sistemidir ve insan, kendisini ve kendisi ile kâinat arasındaki münasebetleri anlamak istediği anda hümanizm doğar” demektedir.
Temel anlamda bakıldığında Hümanizm insanı odağına alır. Her insanın değerli ve onurlu olduğunu söyler. Bireysel özgürlüğün arttırılmasını öne sürer ve sosyal sorumluluk alınması gerektiğini savunur. Merhamet duygusunu ön plana çıkarır. Sosyal bir adalet, demokratik ve açık bir toplumun oluşumu için çaba harcar. Hümanizm tanrı değil insan odaklı bir yaklaşımdır.
Hümanizm’de Din ve Ahlak
Hümanizm’de tanrının varlığına şüpheyle bakılır. Neyin doğru veya neyin yanlış olduğunu insan özgürce düşünerek karar vermelidir. Gerçekler mistisizm, gizemcilik veya geleneklerle bulunamaz. Bunun için insan mantığını kullanmalı, bilimsel şüphecilik ve yöntemlerle doğruyu bulmalıdır. Bu bulduğu doğrular ile de ahlaki kurallarını oluşturmalıdır.
Hümanistler kanunların ve kuralların olması gerektiğini reddetmez. Sadece dini metinlere ve dogmalara dayanmaması gerektiğini söyler. İnsanın mantığını kullanarak ahlaki kurallarını oluşturması gerektiğine inanır.
Hümanizm ve Bilim
Hümanizm’ de bilim çok önemlidir. Hayata dair olan düşüncelerimizin gözleme, mantığa ve deneye dayanması gerektiğini savunur. Bir problem çözülürken bilimsel metodların kullanılması gerektiğini söyler. İnsan hiçbir düşünceye körü körüne inanmamalıdır. Bilim, insanları yakınlaştırır ve yaratıcılığa yönlendirir. Bu sayede insan refaha ulaşır.
Hümanizm ve Sanat
Hümanizm’de insanın kendini geliştirmesi önemlidir. Yeni bakış açıları edinerek hayatına yaratıcılık katacak ve yaşamını en üst seviyede güzelliklerle yaşayacaktır.
14. Yüzyılda Avrupa’da başlayan Rönesans akımıyla beraber sanata olan bakış açısı değişmiş ve gelişmiştir. Öncesinde kilisenin ve devletin baskılayıcı hareketleri varken Rönesans sayesinde bu azalmaya başlamış; akıl, mantık, bilimsel yol ve yaratıcılık ön plana çıkmıştır. Özgür düşünce sayesinde edebiyat gelişmeye başlamıştır. Birçok ressam, yazar ve şair kendini daha açık anlatabilir hale gelmiştir.
Hümanist sanatçılar en çok eski Yunan ve Latin edebiyatını örnek almıştır. İnsan sevgisinden yola çıkarak evrenselliği amaçlamış, insanın mükemmel olabilme potansiyeline sahip olacağına inanmış ve edebiyatın insanı bu mükemmelliğe götürmesi gerektiğini söyleyerek bunun için çalışmıştır.
Hümanizm’in Edebi Temsilcileri
Dante
Petrarca
Boccacio
Montaigne
Cervantes
Shakespeare
Hümanizm’in Düşünürleri
Erasmus
Kopernikus
Thomas More
Machiavelli
Sonuç olarak Hümanizm insanı temel alan, bilimsel düşünceye önem vererek hiçbir düşünceye körü körüne bağlanılmaması gerektiğini savunan ve mükemmel insana ulaşmaya çalışarak insanın gelişimini destekleyen bir akımdır.
İrem AVŞAR
Posted on